CHP Seçim Yasaları İçin Ne Diyor?

Necdet Saraç Hazırladı

CHP Programı (2008):
ÇOĞULCU DEMOKRASİNİN ÖNÜNDEKİ ENGELLER KALDIRILACAK!

 “CHP Halkın politika ve partilerle yabancılaşması sonucunu doğuran amaçlayan, toplum kesimlerinin siyasete geniş boyutta katılımını kısıtlayan anlayışları reddeder.

Anayasanın temel hak ve özgürlüklerin engelini oluşturan tüm maddeleri değiştirilecek: Cumhuriyet Halk Partisi, 1982 Anayasası’nın, siyasi partilerin yapılanma, örgütlenme ve çalışma koşullarına getirdiği, çoğulcu demokrasinin doğal gelişimini engelleyen kısıtlamaların kaldırılmasını, bu amaçla gerekli yasal ve anayasal düzenlemelerin yapılmasını amaçlamaktadır. Gençlerin ve kadınların siyasi partilerde ve siyasette aktif olarak yer almaları sağlanacaktır. Ülkenin demokratikleşmesinin ön koşulu olarak, siyasi partilerin işleyişinde ve örgüt yapılanmalarında parti içi demokrasinin ve katılımcılığın yaşama geçirilmesi sağlanacaktır. (…)

Sivil toplum yapılanmasının güçlenmesi desteklenecek: Meslek odaları, okul aile birlikleri, sendikalar, yöresel dayanışma dernekleri, çevre ve tüketici hakları kuruluşları gibi tüm yurttaş beraberlikleri özendirilecektir. Böylelikle, yurttaşın sivil toplum örgütleri aracılığıyla ülkede daha etkin duruma gelmesi sağlanacaktır. (…)
Sivil Toplum Koordinasyon Kurulu oluşturulacaktır. (…)

Vakıfl arın ve sosyal yardım amacı ile oluşturulmuş derneklerin kuruluş amaçları doğrultusunda faaliyet göstermeleri etkin denetim ile sağlanacak; devletten daha çok destek veya teşvik alabilmeleri kamu yararı ilkesi gözetilerek gerçekleştirilecektir. (…)

YEREL YÖNETİM, YERİNDEN YÖNETİM

CHP, ağırlaşan kent sorunlarının çözümünde yerel yönetimlere makul ölçülerde yeni yetkiler verecek, yurttaşların yerel yönetimin kararları üzerinde daha fazla söz sahibi olmasını sağlayacaktır. CHP yerel yönetimleri, yerel iktidar odakları olarak değil, yerel demokrasi odakları olarak görür. Yerel demokrasiyi, ulusal düzeydeki demokrasiye rakip olarak değil, onun tamamlayıcısı olarak benimser. Cumhuriyet Halk Partisi’nin yerel yönetim vizyonunun odağında insan merkezli bir kentsel ve toplumsal kalkınma anlayışı vardır.

Demokratikleşmeyi, modernleşmeyi, çağı paylaşmayı, insan onuruna saygıyı, eşitliği temel alan çağdaş bir yerel yönetim reformu yapılacaktır. Hizmetleri en hızlı, ekonomik, etkin, verimli, zamanında ve yeterli biçimde üreterek sunabilecek kurumsal yapılaşma sağlanacak, Etkin bir stratejik planlama ile gelecekte karşılaşacak sorunlara ve gereksinmelere hazırlıklı olacak, kendisini sürekli yenileyip geliştiren, bilgi ve iletişim teknolojilerinden en geniş şekilde yararlanan mekanizmalar oluşturulacak, Yerel yönetim reformuyla getirilecek yönetim anlayışı, laik cumhuriyetin, ülke bütünlüğünün, çoğulcu demokrasinin, örgütlü toplumun, bireyin gelişmesinin, fırsat eşitliğinin, insan haklarının güvence altına alınmasını sağlayacaktır.”

*

2018 Seçim Bildirgesi:
SİYASİ PARTİLER KANUNU DEĞİŞTİRECEĞİZ!

 “Otoriterleşen ve tekelleşen iktidar, siyasal çoğulculuğu olanaksız hale getirmektedir. Her türlü muhalefet, muhtelif baskılar ve hileler ile etkisizleştirilmek istenmektedir. (…)
Serbest seçimler, güçlükle sürdürülmektedir. Seçim yolsuzlukları, adaletsizlikler ve eşitsizlikler sebebiyle demokrasimize gölge düşmüştür. YSK’nin tarafsızlığı ortadan kalkmış, yurttaşların oylarına sahip çıkmaları zorlaştırılmıştır. Tek adam rejiminin, seçilenleri zorla istifa ettirmesi ve KHK’lerle seçilenlerin yerine kayyum ataması, demokratik temsilcileri ve süreçleri tasfiye etmiştir. Yurttaşlara hizmet verirken tarafsız olması gereken kamu kurumları, keyfileşmiş ve parti devletinin etkisi altına girmiştir. (…)

• 12 Eylül’ün ruhunu yansıtan % 10 seçim barajını ve adil temsilin önündeki tüm engelleri kaldıracağız.
• % 1’in üzerinde oy alan partilerin parlamentoda temsil edilmesini sağlayacak biçimde Türkiye Milletvekilliği’ni getireceğiz.
• Seçim kanunlarını ve Siyasi Partiler Kanunu’nu, siyasal çoğulculuğu ve katılımcılığı artıracak ve parti içi demokrasiyi güçlendirecek şekilde yeniden düzenleyeceğiz.
• YSK’yi siyasi iradenin güdümünden çıkaracak, YSK kararlarını Anayasa Mahkemesi denetimine açacağız.
• Seçimlere girme yeterliliği ilan edilen tüm siyasi partilerin Hazine yardımından adil biçimde yararlanmasını sağlayacağız.
• Seçimlerde haksız rekabete yol açacak şekilde kamu kaynak ve olanaklarının partizanca kullanılmasının önüne geçecek düzenlemeler yapacağız.
• Siyasi partilerin kullandıkları kamusal ve özel kaynakların saydamlık ve hesap verebilirlik ilkesi içinde denetlenmesini sağlayacağız.
• Siyasi partilerin yıllık hesaplarının Anayasa Mahkemesi’ne ulaşmasından itibaren 6 ay içinde denetlenmesini ve denetim sonuçlarının kamuoyuyla paylaşılmasını sağlayacağız.
• Seçim yolsuzluklarına karışan kamu görevlilerinin yargı önüne çıkarılmasının önündeki engelleri kaldıracağız.
• Seçim güvenliğine katkıda bulunacak tarafsız ve bağımsız izleme mekanizmaları ile birlikte farklı yurttaş girişimlerini demokratik ve çoğulcu bir yasal çerçeveye kavuşturacağız.
• Siyasetçilerin, siyasi etik kurallarına uyup uymadığını denetlemek üzere Siyasi Ahlak Kanunu’nu çıkaracak ve “Siyasi Ahlak Kurulu” oluşturacağız.
• Cumhurbaşkanlığı örtülü ödeneğinin müsrifçe, şahsi ve siyasal amaçlarla kullanılmasını engelleyecek yasal düzenlemeleri yapacağız.

GÜÇLENDİRİLMİŞ SİVİL TOPLUM YARATACAĞIZ
• Özgürlükçü demokrasinin ve denge denetleme mekanizmalarının vazgeçilmez bir unsuru olan örgütlü toplumu güçlendireceğiz.
• Dernekler, vakıflar ve sendikalar ile ilgili mevzuatı gözden geçirerek çağdaş ve demokratik bir yapıya kavuşturacağız.
• Kamu yararı gözeten sivil toplum kuruluşlarının kurumsal ve mali özerkliklerini yasal güvence altına alacağız.
• Örgütlenme özgürlüğünü kısıtlayan ve zorlaştıran bürokratik ve yasal engelleri kaldıracağız.
• Meslek örgütlerine yönelik siyasi baskı ve müdahaleleri önleyeceğiz.
• Meslek örgütleri mevzuatını örgütlerin kurumsal özerkliğini güçlendirecek şekilde ve paydaşların katılımıyla yeniden düzenleyeceğiz.

*

2019 Yerel Seçim Bildirgesi:
KATILIMCI VE DEMOKRATİK BİR KENT YÖNETİMİ

Cumhuriyet Halk Partisi yerel yönetimleri, herkese adil, tarafsız ve etkin hizmet sunumu anlayışı ile hareket eder. Katılımcı ve demokratik bir kent yönetimi oluşturmak; yurttaşların ihtiyaçlarını hızlı biçimde karşılayan etkin yönetimler oluşturmak önceliğimizdir. Kentlerimizde bir arada huzurlu yaşamın güvencesi, adalet ve demokrasidir. Belediyelerimiz her görüşten insana, tüm paydaşlara söz hakkı sağlar; uzlaşıya dayalı kararlar alır. Yerel yönetimlerden başlayarak tüm ülkede, şeffaf ve hesap verebilir yönetim anlayışının oluşturulması hedeflenir. (…)

• Kentlerimiz, keyfi ve gündelik kararlarla yönetilemez. Yerel yönetimlerin faaliyetleri, kamu yararı ve hukukun üstünlüğü ilkesine dayanır. İnsan odaklı, tarihsel, doğal ve kültürel değerlerimize saygılı, çağdaş yaşam koşullarını geliştiren faaliyetler; tüm politikalarımızın ve projelerimizin temelini oluşturur.
• Anayasal yerinden yönetim kuruluşları olan meslek odaları, sivil toplum örgütleri ve yurttaş girişimleri, demokratik kent yönetiminin paydaşlarıdır. Kentlerimizi, bu kurumlar ile birlikte, uzlaşı içerisinde, bilimin rehberliğinde ve kamu yararı doğrultusunda yöneteceğiz.
• Ülkemizin içinde bulunduğu merkeziyetçi, halktan kopuk ve otoriter yönetim anlayışına karşı; demokratik ve katılımcı yerel yönetim anlayışı esas olacaktır.
• Kentlerin sorunlarına, yurttaşların politika yapım süreçlerine katılımını sağlayarak; birlikte çözüm üreteceğiz. Katılım, uzlaşı ve işbirliği, temel yerel yönetim anlayışımızdır.
• Aktif yurttaş katılımı için, tüm yerel yönetim organları ve halk arasında şeffaf ve güçlü iletişim kanalları kuracağız.
• Kentin geleceğini etkileyecek önemli projeleri, tüm paydaşların ve yöre halkının karar süreçlerine katılımını sağlayarak gerçekleştireceğiz. Hassas durumlarda, projelerin, meslek odalarının, sivil toplum örgütlerinin ve yöre halkının onayından geçmesini sağlayacağız.
• Mümkün olan tüm koşullarda doğrudan demokrasiyi yaşama geçireceğiz. Bunun için, “Mahalle Konseyleri”, “Semt Meclisleri” gibi girişimleri teşvik edeceğiz. Bunların karar alma süreçlerine doğrudan katılımlarını sağlayacak düzenlemeler yapacağız.
• Muhtarlar yerelde karar alma süreçlerinde etkili olacak. Muhtarların, kendi yetki ve sorumluluk alanlarını ilgilendiren hususlarda, Belediye Meclisi toplantılarına aktif katılmalarına olanak sağlayacağız.

*

CHP Kurultay Sonuç Bildirgesi / İkinci Yüzyıla Çağrı Beyannamesi (2020):
MİLLETİN VEKİLİNİ MİLLET SEÇER!

• “Seçim Yasası” değişecek, milletin vekilini millet seçecektir. 
• Demokrasilerde asıl olan milletin iradesinin olduğu gibi parlamentoya yansımasıdır. 12 Eylül darbecilerinin eseri olan seçim barajı kaldırılacak, milletin iradesinin Meclis’e tam olarak yansıması sağlanacaktır. Milletin vekilini genel başkanlar değil, millet seçecektir.
• Seçim Yasası değişikliği ile cinsiyet kotası getirilecek, kadınların Parlamento’da temsili güvence altına alınacaktır.

SEÇİMLE GELEN SEÇİMLE GİDER!

•Yeni bir merkez-yerel dengesi kurulacaktır. Reformların başarısı için devletin tüm kapasitesi en verimli şekilde kullanılacak, yeni bir “merkez-yerel” dengesi oluşturulacaktır. Merkezi yönetimin kapasitesi ile yerel yönetimlerin halka doğrudan ulaşabilme kapasitesi birleştirilerek, hizmetin vatandaşa daha etkin ve verimli bir şekilde ulaşması sağlanacaktır.
• Bu bağlamda; yerel yönetimlerin gelirleri artırılacak, kayyum uygulamalarına son verilip, seçimle gelen belediye başkanlarının, ancak seçimle gidecekleri güvence altına alınacaktır.”

*

CHP Tüzük (10 Mart 2018):
ÖNSEÇİM VE ADAY YOKLAMASI ÖNCELİKLİ YÖNTEMLERDİR!

MİLLETVEKİLİ ADAYLARININ SAPTANMASI (Madde-52):
 (1) TBMM üyeliği için adayların belirlenmesinde yöntemler, önseçim, aday yoklaması ve merkez yoklamasıdır. Önseçim ve aday yoklaması, öncelikli yöntemlerdir.
(2) Aday saptamada hangi seçim çevresinde hangi yöntemin uygulanacağına il örgütünün görüşünü de alarak Parti Meclisi karar verir. Parti Meclisi, önseçim ya da aday yoklaması yapılan bir seçim çevresindeki aday listesinde, merkez adaylığı için Siyasi Partiler Kanunundaki ilkelere göre yeteri kadar sıra ayırabilir. Bir kişi iki dönem üst üste merkez adayı gösterilemez. Ancak bu kural, bir yıldan fazla olmamak kaydıyla son seçimin yapıldığı tarihi izleyen 1 Ekim günü başlayacak yasama yılı tamamlanmadan seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde uygulanmaz.
(3) Önseçim, üye kütüğünde kayıtlı üyelerin katılımı ile yapılır.
Aday yoklaması, partide belli görevlere seçilmiş olan delegelerin katılımı ile yapılır. Önseçim ya da aday yoklaması yargı yönetimi ve denetiminde yapılır.
Merkez yoklamasında adaylar Parti Meclisince saptanır. 
(4) Merkez yoklaması yöntemi uygulanarak belirlenecek adayların toplam sayısı, Genel Merkezce Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığına sunulan partinin gösterdiği milletvekili adaylarının yüzde on beşinden fazla olamaz. (…)

CUMHURBAŞKANI ADAYININ SAPTANMASI (Madde-54):
(1) Cumhurbaşkanı adayı seçmen yoklaması, önseçim, aday yoklaması, merkez yoklaması yöntemlerinden biriyle belirlenir. Hangi yöntemin uygulanacağına Parti Meclisi karar verir.
(2) Seçmen yoklaması, seçmen kütüğünde kayıtlı seçmenlerin katılımıyla yapılır. Önseçim, üye kütüğünde kayıtlı üyelerin 57 katılımıyla yapılır. Aday yoklaması, partide belli görevlere seçilmiş olan delegelerin katılımıyla yapılır. Merkez yoklamasında adayı Parti Meclisi saptar. (…)

YEREL SEÇİMLERDE ADAYLARIN SAPTANMASI (Madde-55):
(1) Yerel seçimlerde adaylar önseçim, aday yoklaması ve merkez yoklaması yöntemleriyle saptanır. Hangi seçim çevresinde hangi yöntemin uygulanacağına örgütün görüşünü de alarak Parti Meclisi karar verir. (…)

KOTALAR (Madde-56):
(1) Merkez yoklaması yoluyla saptanacak milletvekili, il genel meclisi ve belediye meclisi adaylıklarında, parti meclisi seçiminde, il ve ilçe yönetim kurullarının seçiminde, il kongre delegeleri ve kurultay delegeleri seçimlerinde yüzde otuz üç (%33) cinsiyet ve yüzde yirmi (%20) gençlik kotası uygulanır. Bu özelliklerde yetersayıda aday çıkmazsa katılan adaylarla tespit ve seçim yapılır. (…)